26 Haziran 2009 CumaBric Gecesi

YAĞMUR

Gün boyunca damlalarıyla etrafımızda belli belirsiz ıslaklık yaratmaktan öteye geçemeyen yağmur toplantımızdan yarım saat önce nihayet, aradığı gücü bulabilmişti. Arabamı garajdan çıkarıp da yolda Farukgiller konağına doğru sürmeye başladığımda ilkokul çağlarımda yağmurlu günlerde Yıldırım Kemal Bey ilkokuluna yürüyüşümü hatırladım. Kısa bir yol değildi o. Coğunlukla yokuşlu yollardan ve beton ile tabaka taşların birbirine tutturularak örüldüğü geniş basamaklı merdivenlerden oluşuyordu bu yol. Izmir’in yağmuru çoğunlukla şiddetli sağanak şeklinde olduğundan bu yokuşlu merdivenlerden akan suların oluşturduğu küçük şelalelerin arasından kendimi sakınarak ve biraz da oyalana oyalana yavaş adımlarımla geçip giderdim. Bu sular bütün şiddeti ile sokaklardaki parke taşların aralarında yolunu bulduktan sonra üstleri ağır ve kalın ızgara demirlerle kaplanmış lağım kanallarına akardı.

Beni küçüklüğümde en çok korkutan ve etrafına yaklaşmaktan nefret ettiren şeylerdi bu ızgara kapaklar. Bir tanesini hiç unutmam, kenarına yaklaşıp da aşağıya baktığımda ne kadar geniş ve derin bir kuyu olduğunu irkilerek görmüştüm. Karanlık dibinde gürül gürül akıp giden bir suyun sesi yankılanıyordu. Sonraları bu ızgaradan aşağıya her bakmayı göze aldığım zamanda, aynı şiddetle akıp giden suyun varlığını hissederdim ve hayali bir gölgenin beni o suyun içine itmesine karşı koymak istercesine hızla kendimi geriye çekerdim. Izgaranın kendisi gelişi güzel birbirine tutturulmuş kalın demirlerden oluşuyordu ve bu demirlerin aralarındaki mesafenin küçük aklımı şaşırtan açıklığı bende, şahit olduğum en korkunç hadiseleri yeniden ayaklandırıyordu. Yine bu ızgarada ayağı iki demirin arasındaki boşluktan kayıp sırtındaki kasalar dolusu domates yükü ile birlikte ızgaranın üstüne kapaklanan katırı ve sahibinin içine düştüğü maddi zararın hıncını katırdan çıkarırken onu elinde tuttuğu terazi kiloları ile ölesiye yumruklayışını, bagırtıların ve anırmaların sesini duyup evlerinden koşarak kapıya çıkan komşu kadınların yüzlerini ağzına alıp ısırdıkları geniş başörtüleri ile kapatışlarını ve sadece olayı ilgi ile izleyip çocuklarını gözü dönmüş bahçevanın çevresinden uzaklaştırmalarını, sonra yardıma gelen diğer bahçevanların hep birlikte katırı bu ızgaradan çekip çıkarışını, katırın yürümeye hali olmadığından topallayarak yere yıkılışını tarifsiz acıma duyguları içinde seyretmiştim. Birbaşka zaman, o ızgaranın demirinin üzerinde denge cambazı gibi yürümeye çalışan ufak bir çocuğun ayagını aniden burkup terliğini ızgaranın altındaki lağıma düşürüşünü, koca koca adamların takındıkları ne yaptığını bilen tavırları ile, çocukların gözleri önünde, ellerindeki testere bıçağı kullanarak bu ızgaraların yanında horoz kesip kanını dakikalarca demirlerin arasından lağıma akıttıklarını da görmüştüm. Bir keresinde bir başka adam beyaz bir horoz’u yine böyle kafasını keserken elinden kaçırmıştı ve horoz can çekişerek ortalıkta koşusurken kafasını gelişigüzel sağa sola sallamaya başlamıştı ve bu etrafda olayı seyreden çocukların yarı ağlamaklı, yarı gülmekli çığlıklarına karışmıştı. Kanlar bütün yola ve duvarlara da sıçramış, adam horozun peşinden koşarken üstünün de kana bulanmasının öfkesini tekrar, horozu yakaladığında, kanatlarını iyice birbirine değecek kadar açtıktan sonra ayakları ile üstüne basarak ve bu sefer kafasını değil, bütün boynunu koparıp vücuttan ayırarak çıkarmıştı. Kanlar artık yola yayıldığından, adam horozun hala da kıvranarak hareket eden vücudunu alel acele ızgaranın yanına taşımış ve geriye kalan kanını da orada akıtmıştı.

Bu lağımların ızgaraları arasıra belediye tarafından gazlı spreyler ile ilaçlaması yapılırdı. Böylece ızgaranın aralarından aşağıya sinek girmesi önlenirdi ama fare ya da hamam böceklerinin bunlardan etkilendiklerini görmedim hiç. Bu büyük ve derin çukurlu lağımların yanında küçük olanları da vardı ve nedense bunların bir çoğu elimizin ulaşacağı yere kadar taş, toprak ve benzeri şeylerle dolu oldugundan bu ızgaralı çukurlar, mahallenin gözü pek çeteci ruhlu çocukları tarafından oyunlarında kedilere hapis cezası vermek için kullanılırdı. Sonradan öğrendim ki, derin ve geniş ızgaralı lağımların pek çoğu 1977’de yaşanan şiddetli deprem sonrasında sularını birdaha akmamacasına yitirmişler ve artık içinden uğultuların gelmediği ama sessizce içine düşecek avını bekleyen birer kara deliklere dönüşmüşlerdi.

Ilkokul çağımdaki, yağmurlu günler başka bir dolu garipliklerin sergilendiği günler olarak aklımda kalmış. Yol boyunca okula giderken diğer okul çocuklarının birbirlerini taşlar ve çukurlar arasındaki biriken yağmur sularını bu sular göze çok berrak göründüklerinden içmek için kışkırttıklarını ve sonunda tutulan bahis gereği Sunalko marka gazozu içme sözünü alan bir çocuğun taşlar arasındaki suları yere boylu boyunca uzanıp dudağı ile içine çeke çeke içtiğini de gözlerimle görmüştüm. Bu çocuk daha sonraki yağmurlu günlerde, okulun bahçesindeki cam ağaçlarının iri gövdelerinin en tepe noktasından aşağıya kadar, birbirleriyle uc uca yapışarak, urgan gibi dolanıp inen tüylü tırtıllardan toplamış ve diğer çocukları da eğer yaramazlıklarını oğretmene fitneledikleri taktirde bu tırtılları önlük yakalarından içeriye koyunlarına boşaltmakla korkutmuştu. Ben de bu teröre boyun eğenlerden biriydim ve iyi geçiniyor görünmek için yağmurlu günlerde bazan o çocuğun şemsiyemi kullanarak bahçede oynamasına göz yumardım.

Birgün, yine yoğun yağmurların ortalığı birikmiş su gölcükleri ile kapladığı ve yerin altındaki su borularını patlatarak fokur fokur kabaran tazzikli suları ortalığa saçtığı bir gün, ben, okula önceleri ağabeyimin sonraları arasıra benim kullanmaya başladığım adına kısaca “imperteks” dediğimiz, kuş kadar hafif ve her tarafımı içine alan, bol ve uzun kesimli, koyu kurşun renkli, üzeri giyerken birbirlerine iliştirmekten yorulduğum onlarca çıt-çıt düğmelerle dolu olan yağmurluğu giymiş ve başıma da itfaiyeci takkesi gibi duran başlığını takmıştım. Galiba bu babamın bir zamanlar Amerika’dan getirdiği yağmurluktu ve benim bu yağmurluk ile okula gitmem, teneffüslerde oynamam sınıfın ve okulun bütün diğer öğrencileri arasında büyük sükse yapmıştı. Ben içinde kaybolmuş halde, her adımımı attığımda yağmurluğun hemen her santimetrekaresinden çıkan hışırtıların insanı bıktıran sesi ortalığı kaplardı. “Ormanda hışırtı yaparak dolaşan şey nedir..?” cevabını vereyim… “Imperteks giymiş tarzan”. Bu fikra benim yağmurlu günlerde okula giderken giymeye çalıştığım o “imperteks” hakkında babamın tekrarlayıp durduğu bir fıkra bilmece idi. Imperteks yağmurluk öylesine hafif ve ince yumuşak bir plastik türü maddeden yapılmıştı ki, yağmur dindiğinde, onu bana iyice öğretilen şekli ile iç içe güzelce katlar ve ufacık hale getirdikten sonra çantama sığdırırdım. Imperteks yağmurluk sayesinde elimde şemsiye taşıma derdinden de kurtuldum fakat ona herhangi bir zarar gelecek, ve yırtılıp delinecek diye yaşadığım korkulardan onunla hiç oyunlara katılmazdım ve okulun bahçesinde, ortalıkta kollarım içinde kaybolmuş halde ıslanmadan sakin sakin tur atardım.

Yağmurun en sevmediğim tarafı yağmur yüzünden mazot ile küf karışımı bir kokunun sınıfa sinmiş olmasıydı. Yol boyunca çukur yerlerde biriken suların içinden geçmek zorunda kaldığımızdan ister istemez ayaklarımız giydiğimiz ayakkabı veya botların içinde ıslanır ve bu hali ile dersler bitip de eve gidene kadar ıslak kalırdı. O halde bulunmaktan nefret ederdim ve içimdeki huzursuzluk ile dersleri takip etmekde zorlanırdım. Birçoğumuz aynı rahatsızlığı duymuş olmalı ki, ayaklarımızı ışitabilmek için, teneffüslerde, sınıfın ortasına kurulmuş sobanın etrafinda toplanıp ayaklarımızı sobaya değdirecek kadar yaklaştırırdık. Cok dikkatli davranmayan bazılarımız, botlarını sobaya aniden yapıştırır ve ortalığı keskin bir yanık plastik kokusuna boğardı.

Sonraki yıllarda geceleri yağan yağmur bende hiç değişmeden akıp giden yaşamların varlığını da gösterir olmuştu. Yine aynı günlerde ve saatlerde geçmiş yılda olduğu gibi yağmur yağarken sokakdan geçen bozacının ya da tahan pekmez satıcısının sesini duyardım ve gün boyu yanan sobanın iyice kıvamını bulup odanın içine yaydığı sıcaklığında pekmezlerin kalitesi konusunda büyüklerin anlattığı hikayelerin aynen tekrar tekrar anlatıldığına şahit olurdum. Bu hikayelerden birinde Maraş’lı akrabamız, Cevdet beyin anlattığına göre Maraş’ın ticaretini elinde tutan bazı tuccarlar pekmez üreticisi gariban köylü kürtleri “Pekmezi koyduğun künk, pekmezin kendisinden daha ağır çekti” diye aldatırlardı ve kafası karışan cahil köylünün malını yok pahasına pekmez tüccarına satması sağlanırdı. Bu hikayelere hepimizin ister istemez duyduğu ve hiç durmadan sinir edici bir tempo ile teneke saçakların üzerine düşen yağmur sularının sesi karışırdı. O “dıııp, dıp” damla seslerinin beni bir hücreye kapatılmış gibi çaresizliğe ittiğini ve gece boyunca çalışmaya uğraştığım cebir ve geometriyi bırakıp yatağımda kıvrılarak uykuya geçmeme sebep olduğunu hiç unutmam.

Bu eski günleri anarken aile büyüklerinin benzer hikayeleri kendi zamanlarının karlı günleri için anlattıklarını hatırladım. Hepimiz kuşaklar boyu bir şekilde fakirliğin dayattığı çileli yaşamı kaderin bir cilvesi olarak görmüştük.

Şimdi ise yağmur altında, Farukgiller konağına doğru sürerken, rahat koltuğuma kurulmuş halde, dışarıdaki serin havaya aldırmadan arabanın kaloriferini sıcak dereceye ayarlıyordum ve aynı zamanda, dünyaya ekonomik zenginleşme ile birlikte yayılan medeniyetin ve onun getirdiği kolay, güzel yaşam tarzının benim bu anlattığım hikayelerin hiç birinin yeni nesil tarafından algılanmasına imkan bırakmadığını da biliyordum.

Toplantıya vardığımda benden önce gelenler şaraplarını çoktan açmış ve demlenmeye başlamışlardı bile. Yağmur yüzünden bu gecenin çoğunlukla içeride oyunun oynandığı masanın çevresinde geçeceği belliydi. Halim elindeki “Mustafa” filminin DVD’sini Güven’e uzatırken “En sıkıcı filmlerden biri” dedi, “içinde konu diye birşey yok, Uzerinde konuşmaya bile değmez” diyerek kestirip attı. Nedense, Türkiye’de büyük tartışmalara konu olan bu film uzun süre gündemin ana maddesi olmuştu. Acaba aynı saptamayı Türkiye’de yapan bir aydın oldu mu, hatırlamıyorum. Herhalde yine bir deli kuyuya bir taş atmıştı ve kırk akıllı o taşı çıkarmak için kolları sıvamıştı. Türkiye’de zaten oldum olası benzer durumlar hep yaşanırdı. Simdi de, “Belge” denen bir dizi iddiaların gerçek mi, sahte mi olduğu tartışılıyordu. Gerçek olduğuna inananlar ile inanmayanların oluşturduğu siyasi kamplaşma yüzünden Türkiye kendi kendini tuşa getiren bir pehlivana benziyordu. Her iki kamp da, kendi inandıkları senaryolar üzerinden bu işi başlatan gizli ellerin ekmeğine yağ sürüyordu.

Bence iyi ki, Türkiye’den uzaklarda, bu kamplaşmaların ötesindeyiz,

Bilgi düzeyimizle her iki kampa da eşit mesafedeyiz.

zaten yaşımız gelmiş elliye,

Michael Jackson olayı da hatırlattı “Elveda” bile diyemeden rahmetli olacağımızı bize,

Hayatta önemli olanlar ailen ve yakın dostların, memleketin içine edenler yaptıklarından utansın,

Hepsini boşverelim, şaraba devam edelim…

Bu sefer de siyasetsiz ve siyasi yorumsuz sohbetlerimizle

Gecenin oynanan oyunlarına bir göz gezdirelim.

Ben Bülent ile ortak olmuştum,

ilk oyunumuzda eksi ondört ile Allah’ın gazabına uğratılmıştık.

Ne elimize alır kağıtlardan gelmişti ne de gelen sayılar ile bir deklere yapılabildi.

Karşı takım’da Mehmet almış eline Faruk’un altın kaplamalı tespihini,

Sakalı olmasa da sürtüp duruyordu tespihe çenesini,

“Galiba işin sırrı bu tespihdedir” dedim ve Mehmet’in topladığı onlarca puanın nereden geldiğini belirledim.

Uğurlu geldiğini anladığım tespihe bir de ben bir el sürüp yüzümde gezdirdim,

O andan sonra oynadığımız oyunlarda üç dört değil, beş, altı sinek’e kontur çeken rakipleri yensin diye

Bülent’e her elde onbeş, yirmi puan verdim.

Birdenbire skor tablosu altüst olmuştu, birbiri ile ortak düşen bacanakları hiç de ummadıkları bir telaş sarmıştı.

Diğer takımlar da güçlerini ortaya koydular, yaptıkları zonlarla tespihin uğuruna inanmaya başladılar.

Erden ve Tonguç’un oluşturduğu takım, Halim ve Faruk’a zorlu anlar yaşattı,

Bulaşığı kimin yıkayacağı Faruk’un hata yapmadan oynamasına bağlıydı.

Fakat olan oldu ve hata yapıldı, galiba bulaşıkları zaten başkaları çoktan yıkamıştı.

Aslında, hayat buydu işte, seçimler ve kararlar onun akışını belirleyen şeylerdi,

Hafife almaya gelmez… Uzerinde ciddi ciddi düşünmeyi gerektirirdi.

Bu arada oyunlar arasında dışarıda saçak altında yarı ışlanmayı göze alarak sigaralar içildi,

Vietnam’ lı balıkçının balıkları ile diğerlerinin kestaneleri lezzet konularını belirledi.

Pişirdikleri yemekleri anlatanlar ağzımızın suyunu akıttı,

Allah’tan içerideki masada tat alacağımız sulu mandalinler vardı.

Celal ile kabab meselelerini konuştuk,

Kebapların yanına bazı geleneksel Türk yiyecekleri katmanın söylemesi kolay bir iş olduğunu hayretyle anladık.

Celal, bir tepeyi almak için bütün askeri gücünü ve yeteneğini kullanmış bir komutan edasıyla her denediklerini anlattı

Ama işte karşısındaki çiğ süt emmiş insanoğluydu ve ağzının tadını bile bilemediğinden

Celal bu işleri birdaha denemeye kalkışmayacaktı

Simdilerde hayat pahalılaştı, eskiden tonla alınan mallar artık kiloyla satılmaya başladı

Bu Avustralya’da yiyecek satan dükkancı esnaf bir araya gelip de bir ortak mal almaktan aciz

Bu yüzden kaçırdıkları satışların büyüklüğünü anlatmaya kelimeler yetersiz

Gece ilerledikçe yağmurun dinmeyeceği müşaade edildi, bazılarımız eyvallah deyip çekti gitti

Gidenler gitmişti, yolun yarısına çoktan gelmişlerdi,

Geriye kalanlar olarak ben, Ekrem ve bacanaklar, yeni bir sohbete dalar olmuştuk.

Osmanlı’daki kültürel ve tarihi zenginlikten başladık,

Cumhuriyet’te bize öğretilenlerin yanlışlığında sohbeti koyulaştırdık

Neresinden baksan Cumhuriyet dönemi bir elektrik akımı gibi bir uçdan diğerine sıçramalar yaratmıştı,

Bu öncü sıçramaların sonrasında yaratılması gereken kullanılabılır akımın ince ayarına AKP ile başlanılmıştı

Tarihci professor Kemal Karpat hakli bir tesbitde bulunmuştu,

Bugünün Türkiye’sinde millet, bıraktığı yerden, yeniden Osmanlı kültürünü temel alan devletini kurmaktaydı

Bundan sonrasında, sözü daha fazla uzatmayalım dedik, birbirimizle değiş tokuş yaptığımız kitapları koltuk altına sıkıştırıp gelecek sefere buluşmak üzere evlere doğru dağıldık.

CumaBriç Editörü

FOTOGRAFLAR

Mehmet’in tespih sayesinde topladığı puanlara bir örnek